Recapitulatie. Daar werd het eens tijd voor. Zes maanden brousse en hoe ik daar na bijna twee maanden België tegenover sta, dat krijgt u vandaag van mij. Zomaar zonder meer, omdat het u gegund is. Maar misschien ook omdat ik mis. Misschien.
Zes maanden brousse lijken soms zo lang geleden. Maar wanneer ik de kraan opendraai denk ik steeds terug aan de weken zonder water en het douchen met een bakje. Na maanden van bonen en tortilla’s kan ik de keuze in de winkel, op restaurant of op café nog steeds niet de baas. Dat Guatemala een fundamenteel iets in mijn wezen heeft veranderd staat vast. ‘Wezen’ schoon woord feitelijk, lichtelijk poëtisch maar toch zo alledaags vergeten. Ik haal het speciaal voor u vanonder het stof in mijn archief. Mijn wezen, te uitgebreid om hier even snel te definiëren eigenlijk maar ik voel dat er iets fundamenteel anders is. Mijn oren kijken tegenwoordig. In mijn België, waar ik taal herontdekte kom ik nu tot de conclusie dat taal-loos heerlijk is. Of dat ik het productiever vind om te vertrekken vanuit gelijkenissen, eerder dan verschillen. Zodat ik niet meteen een waardeoordeel vel en het gras overal groen blijft. Ik zing mee op de trein en op de bus met de reggaeton die nu standaard in mijn oren galmt. Om nog maar te zwijgen van mijn heupen die bij elke zuiderse noot in overdrive gaan. Of mijn plotse voorliefde voor pikant. Koriander daarentegen heeft mijn hart nog steeds niet gewonnen met zijn zeepsmaak.
Het is mooi om zien hoe je met volslagen vreemden zo intens verbonden kan zijn. Hoe die gigantische verschillen plots verdwijnen wanneer je tegelijkertijd naar een huilend kind snelt. Dat er iets fantastisch universeel schuilt in ieder van ons waardoor je ook taal-loos aansluiting kan vinden. Gek eigenlijk want ik had het zo ontzettend moeilijk met die cultuurverschillen. Ik mocht daar van mezelf geen kritiek op geven maar deed dat uiteraard toch. Want kijk het is cultuur en daar hoor je respect voor op te brengen. Dus werd de vervelende buurman een cultuurverschil, evenals de rotgewoonte van de Guate-broeren om hun muziek om zes uur open te draaien. Na elk streepje sarcasme voelde ik me schuldig, want cultuur is heilig niet waar? Na enkele maanden gaf ik dat op. Gelukkig. Soms zijn mensen gewoon echt ambetante rotzakken, dat is multicultureel. Dat mag dan ook gevonden worden, zonder schuldgevoelens. Maar kaderen, dat is belangrijk. Ambetante rotzak of niet.
Ik ben ook een stukje van mijn naïeve wereldbeeld kwijt. Discriminatie is echt, maar ik stond er plots ook regelrecht met mijn neus bovenop. Geen ontkomen aan. Mijn oogkleppen zijn af, de wereld zit niet over zo prachtig in elkaar. Geld is macht en macht is geld. Bloed doet ertoe en bepaald op sommige plekken je kansen en je rechten. Dat lezen is iets helemaal anders dan dat werkelijk zien en voelen. Blond, blauwe ogen en vrouw? Dat creëert kansen, rechten en een stem.
Guatemala is een land vol tegenstellingen. Van brousse naar caribisch gebied, van ex-militair naar president van de vrede. Een land waarin dagdagelijks geweld de norm is en waar men, zeventien jaar na de lange burgeroorlog, nog steeds op rechtvaardigheid wacht. Aan het proces van Rios Montt te zien kan daar trouwens nog even op gewacht worden. Het is verdomme allemaal zo ontzettend oneerlijk. Gelukkig is er het internationaal systeem dat zijn mond houdt en zakken rijst stuurt. Of was het zilverpapier? Dweilen met de kraan open. Na het lezen van Dambisa Moyo’s ‘Dead Aid’ en zes maanden Guatemala vraag ik mij af waarom wij in godsnaam geld pompen zonder op vingers te tikken. Het wordt tijd dat er in Guatemala iemand verantwoordelijkheid opneemt in plaats van ontwikkelingsgeld. Met zakken rijst op te sturen leren de boeren niet hoe ze zelf rijst kunnen planten. Rijst, patatten, poedermelk, ik weet niet wat het allemaal is maar het is geen oplossing. Bon, dit is niet nieuw. Dit weet u al, dit is een opfrissing. U trekt immers zelf massaal te velde om het onrecht aan te gaan en waterputten in Roemenië te gaan fabriceren met Bouworde. Niets tegen bouworde natuurlijk, of tegen waterputten. Maar het gaat dieper en breder en dat lijkt de algemene eco-toerist al eens te vergeten. Dat is zoiets als in de Delhaize bio-citroenen te kopen uit Argentinië omdat die van Spanje niet Bio zijn. Dweilen met de kraan open, een goede poging maar het mist zijn doel. Maar allez, het is u allemaal vergeven zolang ge geen twintig foto’s van uzelf met lokale kindjes op Facebook zwiert.
Ik dwaal weer af. Guatemala heeft mijn wereldverbeteraar een fikse tik op de vingers gegeven. Een realistischere, kritischere kijk naar ontwikkelingswerk en intercultureel werk gebracht. Ik zeg u, lees Dambisa maar eens. Met mijn complimenten. Zeer verstaanbaar en verfrissend. Of bekijk dit eens even snel. [youtube=http://www.youtube.com/watch?v=dyf2Cf5GkTY] Guatemala heeft me nog tal van andere dingen bijgebracht maar die schieten even niet te binnen of doen er nu niet toe. U krijgt het nog.
Ik wil trouwens nog steeds de wereld verbeteren. Ze zijn zo lief meneer.
In maart naar Gambia geweest. Ik herken uw gevoelens…